Międzynarodowy Arbitraż, Mediacja, ADR - mec. Piotr Nowaczyk 

      Distinguished in Dispute Resolution 2016

Arbitrator of the Year Poland

2012

2011

2010

Arbitraż – proste informacje:

UNCITRAL Model Law:

UNCITRAL Model Law  on International Commercial Arbitration to po polsku: Ustawa modelowa o międzynarodowym arbitrażu handlowym. UNCITRAL Model Law to wzór ustawy, którą każde państwo może uchwalić bądź adoptować do swego systemu prawnego. Powstanie wówczas akt prawny, który najczęściej nazywa się: Ustawa Arbitrażowa, albo Arbitration Act. W Polsce jest to Księga Piąta KPC. Ustawa Modelowa UNCITRAL została uchwalona w 1985 roku, a następnie zmodyfikowana w 2006 roku. Uchwalono ją z myślą o nowych państwach, w większości byłych koloniach. Prawo arbitrażowe nie istniało w wielu z nich. Stosowana była zwykle ustawa arbitrażowa, czy też prawo arbitrażowe byłej metropolii. Z czasem UNCITRAL Model Law sprawił, że w kilkudziesięciu państwach wprowadzono prawo arbitrażowe oparte na tym samym wzorze. UNCITRAL Model Law zawiera definicje pojęć: arbiter, arbitraż, arbitraż międzynarodowy, klauzula arbitrażowa, miejsce arbitrażu, postępowanie arbitrażowe, wyrok arbitrażowy, zapis na sąd polubowny, zastępcza nominacja arbitra, zespół orzekający etc. Określa także rolę jaką ma spełniać sądownictwo polubowne w kwestii tak ważnej jak rozstrzyganie sporów międzynarodowych. Polskie prawo arbitrażowe wzorowane jest na UNCITRAL Model Law.

Klauzula arbitrażowa:

Klauzula arbitrażowa to inaczej umowa o arbitraż, albo zapis na sąd polubowny dotyczący sporów mogących powstać w przyszłości. Musi być w niej wskazany przedmiot sporu (o co się spieramy) lub stosunek prawny (umowa). Klauzula kompromisarska (od słowa: kompromis) to klauzula arbitrażowa dotycząca sporu, który już zaistniał. 

Lista arbitrów:

Lista arbitrów to spis arbitrów rekomendowanych przez instytucje arbitrażowe. Instytucje arbitrażowe zabiegają często, aby arbiter, który posiada uznane doświadczenie i nieskazitelną reputację figurował na niej, a lista rekomendowanych arbitrów świadczy często o reputacji jaką cieszą się dane instytucje arbitrażowe.

Umowa o arbitraż:

Umowa o arbitraż to inaczej klauzula arbitrażowa, albo zapis na sąd polubowny. Jeżeli dotyczy sporów mogących powstać w przyszłości używamy nazwy: klauzula arbitrażowa. Musi być w niej wskazany przedmiot sporu (o co się spieramy) lub stosunek prawny (umowa). Umowa o arbitraż, która dotyczy sporu już istniejącego nosi nazwę: Klauzula kompromisarska (od słowa: kompromis).

UNCITRAL:

UNCITRAL to Komisja Narodów Zjednoczonych ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego. Jej główne dzieło to Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL. Reguluje on postępowanie arbitrażowe ad hoc. UNCITRAL uchwalił Regulamin Arbitrażowy w 1976 roku (UNCITRAL Arbitration Rules 1976). Następnie poprawił go i zmodyfikował w 2010 roku. Od tego czasu mamy Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL 2010 (UNCITRAL Arbitration Rules 2010). Po więcej szczegółów odsyłam do: Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL – Komentarz (Duże Komentarze Becka). Autorzy Komentarza: Piotr Nowaczyk, Andrzej Szumański i Maria Szumańska uczestniczyli w ośmiu sesjach ONZ, w czasie których wykrystalizował się obecny Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL.

Instytucje arbitrażowe:

Instytucje arbitrażowe noszą różne nazwy: sąd arbitrażowy, instytut arbitrażowy, komisja arbitrażowa albo sąd polubowny. Funkcjonują najczęściej przy izbach gospodarczych. Istnieją instytucje arbitrażowe: regionalne, branżowe, krajowe, międzynarodowe. Każda ma swój Regulamin Arbitrażowy. Ważnym atutem instytucji jest Lista Arbitrów.

Sąd arbitrażowy:

Sąd arbitrażowy to instytucja arbitrażowa, lub trybunał arbitrażowy ad hoc. Zamiennie używa się nazwy: sąd polubowny. Arbitraż ad hoc omija instytucje arbitrażowe. Jest to „jednorazowy” sąd polubowny, powołany do rozstrzygnięcia jednego, konkretnego sporu. Stosuje najczęściej Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL.

Sądownictwo polubowne:

Sądownictwo polubowne różni się od państwowego wymiaru sprawiedliwości. Strony same wybierają instytucje arbitrażowe dla rozstrzygnięcia sporu. Arbiter wybierany jest przez stronę. Klauzula arbitrażowa może wskazywać: miejsce arbitrażu, język arbitrażu, regulamin arbitrażowy, skład zespołu orzekającego i sposób w jaki powołany zostanie każdy arbiter. Wyrok arbitrażowy jest ostateczny.

Arbitraż międzynarodowy:

Arbitraż może być krajowy, albo międzynarodowy. Arbitraż jest międzynarodowy, jeśli klauzula arbitrażowa, czyli umowa o arbitraż zawarta została przez strony z różnych państw. Arbitraż jest międzynarodowy również wtedy, gdy strony prowadzą działalność w tym samym państwie, lecz zapis na sąd polubowny (klauzula arbitrażowa) przewiduje miejsce postępowania w innym państwie. Arbitraż jest międzynarodowy również wtedy, gdy strony wskazały sąd polubowny znajdujący się za granicą.

Sąd polubowny:

Sąd polubowny to instytucja arbitrażowa, lub trybunał arbitrażowy ad hoc. Arbitraż ad hoc omija instytucje arbitrażowe. Jest to „jednorazowy” sąd arbitrażowy, powołany do rozstrzygnięcia jednego, konkretnego sporu. Stosuje najczęściej Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL. Zamiennie używa się nazwy: sąd arbitrażowy. 

Arbiter:

Arbiter to człowiek (a nie instytucja), który ma rozstrzygnąć spór arbitrażowy. Jeżeli jednoosobowo - nazywamy go: arbiter jedyny. Jeżeli w składzie trzyosobowym - jest jedną z trzech osób, które tworzą zespół orzekający. Dla takiego zespołu używa się czasem określeń: trybunał arbitrażowy, sąd polubowny, albo sąd arbitrażowy.   

Arbitraż, sądownictwo polubowne, sąd arbitrażowy, mediacja, rozejmstwo w sporach, Alternatywne Metody Rozstrzygania Sporów (ADR). Zapraszam!

Międzynarodowy Arbitraż, Mediacja, ADR - mec. Piotr Nowaczyk 

Piotr Nowaczyk|Arbitraż