Distinguished in Dispute Resolution 2016

Arbitrator of the Year Poland

2012

2011

2010

Słowo wstępne

Broszura ta powstała na zapotrzebowanie chwili. Dziesiątki pytań o arbitraż zadawanych jest przy różnych okazjach. Potwierdza to rosnące zainteresowanie sądownictwem polubownym. Pytania są często naiwne, nieśmiałe. Pytają przecież Ci, którzy nie znają odpowiedzi. Oczekują odpowiedzi prostej, zrozumiałej dla każdego. Parafrazując tytuł filmu Woody Allena: „Wszystko co chcielibyście wiedzieć o seksie, ale baliście się zapytać” – zebrałem pytania stawiane przez ludzi różnych zawodów, studentów, dziennikarzy, uczestników różnych kursów i szkoleń.

Odpowiedzi są równie proste, jak pytania. Mają zaspokoić pierwszą ciekawość i promować arbitraż tam, gdzie jest nań zapotrzebowanie. Środowisko Wybitnych Arbitrów i Uczonych Kolegów proszę o wyrozumiałość dla przyjętej przeze mnie formy.

Tekst powstał przy współpracy z Agencją PR Art Media w Warszawie. Podziękowanie dla pani Ivetty Biały za współpracę.

          Piotr Nowaczyk

                  Prezes

Sądu Arbitrażowego przy KIG

Arbitraż

1.         Od kiedy istnieje arbitraż?

Od zawsze. Polubowne rozstrzyganie sporów istniało prawdopodobnie jeszcze przed powstaniem państw i sądów państwowych.

2.         Na podstawie jakich przepisów funkcjonuje?

Umowy handlowe, kodeksy postępowania cywilnego, regulaminy sądów polubownych, umowy międzynarodowe, konwencje, np. Konwencja nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych z 1958, kodeks etyki arbitra i in. Zastosowanie mają również zasady słuszności (ex eaquo et bono), zwyczaje handlowe (lex mercatoria).

3.         Czym różni się sąd arbitrażowy od zwykłego sądu?

Strony mają wpływ na wiele elementów postępowania. Same wybierają arbitrów. Arbitrzy rozstrzygają w granicach udzielonego im mandatu. Sąd polubowny nie jest związany przepisami o postępowaniu przed państwowym sądem cywilnym.

4.         Czy rozprawa wygląda inaczej?

Tak. Strony siedzą wygodnie i składają wyjaśnienia na siedząco. Miejscem rozprawy jest sala którejś z izb handlowych. Pełnomocnicy nie muszą ubierać togi. Na każdą prośbę stron można zarządzić przerwę. Można częstować się kawą i herbatą. Nikt na nikogo nie krzyczy, nie wyrzuca za drzwi, nie grozi kryminałem.

5.         Jaki wpływ na przebieg postępowania arbitrażowego mają strony?

Duży. Mogą wybrać: konkretny sąd, skład arbitrów, sposób ich powołania, miejsce i czas postępowania, zasady według jakich będzie rozstrzygany spór, a nawet określić liczbę instancji postępowania polubownego, jeśli nie chcą poprzestać na jednej.

6.         Czy sąd polubowny, a sąd arbitrażowy to to samo?

Tak.

7.         Jakie są zalety arbitrażu?

Mniej sformalizowana procedura postępowania, mniejsze i przewidywalne z góry koszty, jednoinstancyjność i szybkość postępowania, rozprawy odbywają się w kameralnej atmosferze. Arbitraż jest dyskretny, postępowanie jest poufne, gwarantuje poszanowanie interesów stron i tajemnic handlowych. Arbitrzy rozumieją biznes lepiej niż sędziowie państwowi. Mogą być wybrani do sprawy wg. specjalizacji i doświadczenia.

8.         Jakie wady?

Jest jeszcze wciąż mało znany i wykorzystywany. Grono doświadczonych arbitrów jest stosunkowo wąskie. Wyrok jest ostateczny, w zasadzie nie ma od niego odwołania.

9.         Czy w Polsce jest łatwy dostęp do arbitrażu?

Bardzo łatwy. Wystarczy dokonać zapisu na sąd polubowny. Można to zrobić w umowie, fakturze, wymianie korespondencji, w statucie spółki, fundacji, spółdzielni lub stowarzyszenia.

10.       Czy jesteśmy krajem przyjaznym arbitrażowi?

Tak. W 2005 r. Parlament wprowadził do kodeksu postępowania cywilnego regulację arbitrażu, wzorowaną na ustawie modelowej UNCITRAL. Dla inwestorów zagranicznych to ważne kryterium atrakcyjności kraju postępowania. Warszawa może stać się centrum międzynarodowego arbitrażu. Mamy wszystkie atuty: centralne położenie, zdolnych arbitrów, stały sąd polubowny jeden z największych w Europie, z niemal 60-letnią tradycją.

11.       Ile jest w Polsce stałych sądów arbitrażowych?

Przeszło dwadzieścia. Prowadzą listy własnych arbitrów, mają administrację, organy i własne regulaminy. Funkcjonują najczęściej przy izbach gospodarczych.

12.       Jaki jest obszar działania sądów arbitrażowych?

Regionalny, branżowy, ogólnopolski lub międzynarodowy, w zależności od statutu, regulaminu i realnych możliwości.

13.       Czy wyroki polskiego sądu arbitrażowego są uznawane za granicą?

Tak, o ile dane państwo ratyfikowało Konwencję Nowojorską z 1958 o uznaniu i wykonaniu zagranicznych wyroków sądów polubownych. Podpisało lub ratyfikowało już ok. 150 państw.

14.       Który sąd polubowny jest właściwy do rozstrzygania danej sprawy?

Ten, któremu strony poddały rozstrzygnięcie sporu, czyli ten, który strony same wybrały.

15.       Czym warto kierować się przy wyborze sądu?

Doświadczeniem i kompetencją arbitrów, stabilnością instytucji i jej przeszłym dorobkiem, regulaminem sądu, wreszcie specjalizacją. Regulaminy mogą się różnić np. zasadami powołania arbitra, wyłaniania przewodniczącego składu, itp.

16.       Czy niższa taryfa opłat to ważny argument?

Nie. Sąd „tani” nie musi być dobry. Sąd „młody”, albo „nowy” może przestać istnieć zanim rozpozna sprawę. Klauzula arbitrażowa wygaśnie.

17.       Co powinny zrobić osoby, które chcą się poddać arbitrażowi?

Są trzy możliwości: dokonanie zapisu na sąd polubowny w umowie, zawarcie dodatkowej umowy o poddaniu się pod arbitraż w momencie pojawienia się sporu (kompromis), wprowadzenie klauzuli arbitrażowej do statutu spółki, fundacji, stowarzyszenia.

18.       Co to jest zapis na sąd polubowny?

To umowa o poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, inaczej klauzula arbitrażowa. Musi być w niej wskazany przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć.

19.       Jaka jest różnica między „klauzulą arbitrażową” a innymi sposobami poddania się arbitrażowi?

Klauzula arbitrażowa jest formą zapisu na sąd polubowny. Dotyczy sporów, które mogą powstać w przyszłości. Klauzula kompromisarska (od słowa: kompromis) – dotyczy sporów już zaistniałych, wcześniej nie przewidzianych. Statut spółki, fundacji, czy stowarzyszenia daje równe szanse członkom, jak i organom.

20.       Gdzie zamieszcza się klauzulę?

Można ją zamieścić w zawieranej umowie, fakturze, rachunku, statucie, wymianie korespondencji, na piśmie, a nawet w innym możliwym do utrwalenia środku komunikacji, takim jak Internet, wymiana e-maili, telegramów, rozmów telefonicznych nagranych za zgodą stron. Zwykle na końcu pisma, ale tak, aby stanowiła jego integralną część. Może mieć formę aneksu do umowy.

21.       Jaka klauzula?

Brzmienie klauzuli ma wpływ na przebieg postępowania. Może brzmieć na przykład tak: „Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy lub powstające w związku z nią będą rozstrzygane przez (nazwa stałego sądu polubownego z siedzibą) stosownie do Regulaminu tego Sądu.” Można dodać: „obowiązującego w dacie wniesienia pozwu”. Klauzula może zawierać dodatkowe postanowienia – liczbę arbitrów, miejsce postępowania, język itd.

22.       Jakie są najczęstsze błędy w klauzulach?

Uprzywilejowanie jednej ze stron, np.: jednostronny wybór arbitrów, możliwość zmiany treści zapisu, niewskazanie stosunku prawnego, którego spory mogą dotyczyć, nieprecyzyjne wskazanie sądu, niepełna nazwa, niewskazanie siedziby, błąd w nazwie lub adresie sądu, wskazanie więcej niż jednego sądu, albo regulaminu.

23.       A co to jest klauzula siły wyższej?

To klauzula w umowie, która mówi co stanie się ze zobowiązaniami stron na wypadek zdarzenia rozsądnie niemożliwego do przewidzenia ani do zapobieżenia, którego następstwom nie można było zapobiec. Zwalniająca od odpowiedzialności za wykonanie zobowiązania.

24.       A co to jest klauzula wykonalności?

To stempel, który sędzia sądu powszechnego nadaje m.in. wyrokowi sądu arbitrażowego. W treści stempla (execuatur) sąd „poleca i rozkazuje” wszystkim urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby wykonały postanowienia wyroku. Wyrok sądu polubownego, jeśli nie zostanie dobrowolnie wykonany, musi zostać uznany przez sąd powszechny lub uzyskać taką klauzulę wykonalności.

25.       Czy ta sama sprawa może być rozstrzygana zarówno przez sąd polubowny jak i powszechny?

Zdarza się, ale bardzo rzadko, że w tej samej sprawie toczy się postępowanie sądowe w jednym kraju, a arbitrażowe w innym. Sądy mogą wydać wówczas tzw. „antysuit injuctions”. Zapis na sąd polubowny z zasady wyklucza rozpoznanie sprawy przez sąd powszechny, jeśli strona pozwana podniesie ten zarzut. Postępowanie przed sądem powszechnym rozpocznie się jednak, jeżeli strona pozwana takiego zarzutu nie podniesie. Sprawa raz rozstrzygnięta o to samo roszczenie, pomiędzy tymi samymi stronami nie może być ponownie rozpatrywana.

26.       Który wyrok jest ważniejszy – sądu arbitrażowego czy powszechnego?

Wyrok sądu arbitrażowego ma tą samą moc wiążącą, co wyrok sądu powszechnego po stwierdzeniu jego wykonalności przez sąd powszechny. Stwierdzenie wykonalności powinno trwać krótko.

27.       Czy sąd powszechny może uchylić wyrok sądu arbitrażowego?

Stronom przysługuje skarga o uchylenie wyroku z powodu: braku lub wady zapisu na sąd polubowny, rozstrzygnięcia w sprawach nieobjętych zapisem, wydania wyroku w tej samej sprawie wcześniej, jego sprzeczności z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP. Sąd wyrok uchyla lub oddala skargę, ale nie rozstrzyga ponownie sprawy za sąd polubowny. Skargę o uchylenie wyroku składa najczęściej strona przegrana, która nie chce go wykonać.

28.       Czym się różni arbitraż od mediacji?

Mediator wspomaga dialog stron, szuka kompromisu. Tymczasem arbiter rozstrzyga, kto ma rację. Mediacja jest tańsza, ale nie gwarantuje zakończenia sporu w sposób wiążący. Ugody pozasądowe nie są objęte Konwencją Nowojorską. Nie można dochodzić ich wykonania za granicą. W sądzie arbitrażowym można ugodzie nadać charakter wyroku. Jeżeli mediator doprowadzi do ugody, obie strony mogą mieć poczucie wygranej. Opłata mediacyjna wynosi 20% opłaty arbitrażowej.

29.       Kiedy wybrać arbitraż, a kiedy mediację?

Mediację wszędzie wtedy, gdy strony prowadzą jeszcze współpracę. Zawsze, gdy spory przeszkadzają w realizacji bieżącej współpracy. Arbitraż zawsze wtedy, gdy nie można już samemu doprowadzić do rozwiązania sporu.

30.       Jak wygląda procedura mediacji?

Po złożeniu wniosku i wyrażeniu zgody na mediację przez drugą stronę oraz uiszczeniu opłaty mediacyjnej, strony powołują mediatora z Listy Mediatorów. Mediator organizuje spotkanie, wysłuchuje strony, może przedstawić różne propozycje ugody. Spotkanie może odbyć się z każdą ze stron z osobna. Oświadczenia, wnioski i wyjaśnienia stron, złożone podczas mediacji są poufne i nie mogą być brane pod uwagę w przyszłości w postępowaniu arbitrażowym, ani sądowym (chyba że strony postanowią inaczej). W przypadku zawarcia ugody sporządzany jest protokół, zawierający warunki i osnowę ugody. Na wniosek stron ugodzie można nadać formę wyroku. Mediator wystąpi wówczas w roli arbitra i wyda wyrok taki, jaki strony chcą. Jeżeli do ugody nie dojdzie, to trudno. Przed stronami stoi możliwość arbitrażu, albo procesu sądowego.

31.       Co to jest ADR?

Alternative Dispute Resolution – alternatywne wobec sądownictwa powszechnego metody rozwiązywania sporów. Czyli: negocjacje, koncyliacje, mediacje, wstępne opinie eksperta, mini procesy, rozstrzygnięcia na próbę i inne.

Postępowanie

32.       Jak wygląda procedura arbitrażu?

Odbywa się według regulaminu wybranego stałego sądu polubownego, obowiązującego bądź w momencie zawarcia zapisu na sąd, bądź w momencie wniesienia pozwu. Wszczęcie postępowania następuje przez „wezwanie na arbitraż” albo wniesienie pozwu. Zespół orzekający (Trybunał arbitrażowy) rozpoznaje sprawę na rozprawie, lub bez rozprawy, wyłącznie na podstawie zgromadzonej dokumentacji.

33.       Na jakim etapie sporu można poddać się postępowaniu arbitrażowemu?

Praktycznie na każdym.

34.       Czy można zmusić kogoś do arbitrażu?

Nie, arbitraż jest dobrowolny.

35.       Czy można wycofać się z postępowania arbitrażowego?

Tak. W każdym czasie przed wyznaczeniem rozprawy. Później, za zgodą pozostałych stron. Możliwe jest też zawieszenie postępowania, jeśli zachodzą okoliczności uniemożliwiające nadanie sprawie biegu. Umorzenie postępowania nastąpi w przypadku cofnięcia pozwu lub gdy postępowanie stało się zbędne lub niemożliwe.

36.       Co decyduje o sprawności postępowania arbitrażowego?

Doświadczenie arbitrów, sprawny sekretariat, renoma sądu, dobre maniery stron.

37.       Co zrobić, żeby wygrać?

Przekonać do swoich racji bezstronnych arbitrów.

38.       Dlaczego bezstronnych? Czy arbiter, którego wyznaczyłem nie jest „moim arbitrem”?

Nie. Wskazany arbiter jest arbitrem wszystkich stron. Nie może faworyzować tej, która go wyznaczyła.

39.       Jakie sprawy rozstrzyga się najłatwiej, a jakie najtrudniej?

Łatwe są sprawy o zapłatę z umów sprzedaży i dostawy. Trudne są spory korporacyjne w przypadku przekształceń firm.

40.       Jakie sprawy można poddać arbitrażowi?

Wszystkie sprawy o prawa majątkowe i niemajątkowe, nadające się do zawarcia ugody, poza sprawami o alimenty.

41.       Dlaczego sądy polubowne nie rozstrzygają spraw o alimenty?

Z obawy przed zawieraniem fikcyjnych ugód. Nadto sądy państwowe chcą trwać na straży spraw dotyczących stanu cywilnego i dobra rodziny.

42.       O co najczęściej spierają się strony?

Przeważają spory ze stosunku najmu, umów sprzedaży, dostawy, franchisingu, prawa budowlanego, telekomunikacyjnego, ochrony praw autorskich.

43.       Jak są ustalane opłaty w postępowaniu arbitrażowym?

Koszt da się ustalić z góry. Obejmuje opłatę rejestracyjną i arbitrażową. Ustalane są one według „Taryfy opłat”, obowiązującej w dniu wniesienia pozwu. Opłaty wnosi się jednorazowo. Nie ma dopłat za poszczególne postanowienia sądu, wyroki wstępne, czy wyroki częściowe. Nie ma opłat od zażaleń, ani apelacji, gdyż postępowanie jest jednoinstancyjne. Należy jedynie pokryć koszty podróży i noclegów arbitrów, tłumaczenia dokumentów i opinii biegłych.

44.       Czy posiedzenia sądu arbitrażowego są jawne, tak jak w sądzie powszechnym?

Nie, postępowanie jest niejawne. Wszystkich uczestników obowiązuje zasada poufności; poufne może być nawet samo wszczęcie postępowania. W rozprawie biorą udział strony, ich pełnomocnicy, osoby wezwane, a inne jedynie za zgodą wszystkich uczestników rozprawy.

45.       Według jakiego prawa odbywa się postępowanie?

Wybranego przez strony, właściwego dla danego stosunku prawnego, wynikającego z umowy, lub – na wniosek stron – ogólnych zasad prawa handlowego (lex mercatoria) lub zasad słuszności (ex eaquo et bono).

46.       Gdzie odbywają się rozprawy?

Tam, gdzie strony postanowią. W mieście oznaczonym jako miejsce postępowania, zwykle w siedzibie stałego sądu polubownego. Czasem w wynajętej sali konferencyjnej, w hotelu, lub innym miejscu, uzasadnionym potrzebami postępowania. Postępowanie może być prowadzone korespondencyjne na podstawie dokumentów, bez wyznaczania rozprawy.

47.       Co to jest postępowanie ad hoc?

Zamiast wybrać jeden z funkcjonujących stałych sądów polubownych strony mogą powołać „sąd jednorazowy” - wyłącznie dla rozstrzygnięcia jednej konkretnej sprawy. Taki sąd nie ma własnego aparatu organizacyjnego ani biurowego. Może być „administrowany” przez sekretariat sądu stałego, albo innej, wskazanej instytucji. Może też sam sobie, własnymi siłami arbitrów, „administrować” postępowanie. Trzeba zapewnić zaplecze lokalowe, sekretarskie, a także organizowanie podróży. Taki arbitraż może działać na podstawie zasad ustalonych przez strony, lub regulaminów modelowych, rekomendowanych przez instytucje międzynarodowe, np. UNICITRAL. Po zakończeniu sporu sąd ad hoc ulega rozwiązaniu. Postępowanie ad hoc może być zalecane w przypadku wymogu bardzo specjalistycznej wiedzy arbitrów (np. technicznej) lub w przypadku konieczności zachowania pełnej dyskrecji, nawet co do faktu zaistnienia sporu.

48.       Co to jest interwencja uboczna?

W sądzie powszechnym każdy, kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy przystąpić do tej strony. W sądzie polubownym dopuszczenie osoby trzeciej wymaga zgody wszystkich stron.

49.       Czy sąd arbitrażowy może odmówić przyjęcia sprawy?

Tylko wówczas, jeśli wedle prawa spór nie może być poddany arbitrażowi, np. w sprawie o alimenty, w sprawach nie nadających się do zawarcia ugody, albo gdy zapis na sąd jest nie ważny.

50.       Kiedy zapis wygasa?

Gdy arbiter wymieniony w klauzuli arbitrażowej odmówił lub z istotnych powodów nie może przyjąć funkcji.

51.       Kiedy arbiter może odmówić przyjęcia sprawy?

Gdy ma konflikt interesów, gdy nie posiada kwalifikacji w danej dziedzinie, gdy nie zna języka postępowania, gdy nie ma dość czasu albo sił (availability).

52.       Ile spraw jest rozpatrywanych rocznie?

W Sądzie Arbitrażowym przy KIG: 300 – 400 rocznie. W innych sądach polubownych działających w Polsce kilka do kilkunastu rocznie.

53.       Czy są jakieś pisemne reguły bezstronności arbitra?

Wytyczne International Bar Association (IBA) dotyczące konfliktów interesów w międzynarodowym arbitrażu, Zasady Etyki Arbitra Sądu Arbitrażowego przy KIG.

54.       Jaka jest wartość sporów?

Najwięcej jest spraw o wartości sporu do 10 tys. zł. Zdarzają się sprawy o wiele milionów złotych.

55.       Ile czasu trwa postępowanie?

W Polsce przeciętnie 6 - 9 miesięcy.

56.       Jak zapada wyrok?

Większością głosów. Arbiter przegłosowany może zgłosić zdanie odrębne. Wyrok nie jest ogłaszany, lecz doręczany pocztą, wraz z podaniem pisemnych motywów rozstrzygnięcia.

57.       Czy wyrok może nie zapaść?

Tak. Jeśli nie da się uzyskać większości głosów – zapis na sąd polubowny traci moc.

58.       Kiedy orzeczenie sądu arbitrażowego jest ważne?

Wyrok powinien zostać wydany w ciągu miesiąca od zamknięcia sprawy. Wyrok może być ostateczny lub częściowy. Sporządzany jest na piśmie i doręczany stronom po uiszczeniu wszystkich kosztów postępowania. Powinien zawierać motywy rozstrzygnięcia. Jeśli strona przegrana nie wykona go dobrowolnie, wyrok musi uzyskać klauzulę wykonalności lub zostać uznany przez sąd powszechny kraju, w którym ma być wykonany.

59.       Kiedy postępowanie kończy się ugodą?

Przed wszczęciem postępowania przed sądem arbitrażowym lub powszechnym, strona może zwrócić się z wnioskiem o przeprowadzenie mediacji, zmierzającej do zawarcia ugody. W trakcie postępowania arbitrażowego zawarcie ugody powoduje umorzenie postępowania.

60.       Co się dzieje, jeśli strona uporczywie nie stawia się na rozprawę?

Sąd może wydać wyrok na podstawie zebranego materiału dowodowego. W sądownictwie polubownym stronom trudniej jest stosować taktykę sztuczek proceduralnych, prawnych uników i gry na czas.

61.       Ile jest instancji w postępowaniu arbitrażowym?

Jedna, chyba że strony postanowią inaczej. Wyrok musi potem zostać uznany przez sąd powszechny lub uzyskać klauzulę wykonalności, jeśli wiąże się z przymusową egzekucją.

62.       Co to jest postępowanie postarbitrażowe?

Gdy strona przegrana nie wykonuje dobrowolnie wyroku konieczne jest uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu arbitrażowego przez sąd powszechny. Zdarza się skarga o jego uchylenie.

63.       Jak długo trwa takie postępowanie?

W Polsce odbywa się maksymalnie w trzech instancjach, na świecie często w dwóch lub nawet jednej – w wyspecjalizowanym sądzie wyższej instancji.

Arbitrzy

64.       Kto to jest arbiter?

To inaczej sędzia sądu polubownego, członek zespołu orzekającego (trybunału arbitrażowego) albo arbiter jedyny, jeżeli orzeka jednoosobowo.

65.       Jak są wybierani arbitrzy?

Są powoływani przez strony lub wskazane przez nie osoby trzecie. W razie niepowołania arbitrów przez strony, arbitra może wybierać Rada Arbitrażowa właściwego sądu polubownego.

66.       Ilu jest w Polsce arbitrów?

165 rekomendowanych przez SAKIG.

67.       Kto może zostać arbitrem?

Każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych, pełnoletni, bez względu na obywatelstwo. Arbitrem nie może to być jedynie czynny sędzia państwowy. Czasami strony, albo niektóre sądy stawiają dodatkowe wymogi: kwalifikacje przydatne do pełnienia funkcji arbitra, wiek, nieskazitelny charakter, doświadczenie, znajomość języków, narodowość no i oczywiście: niezależność, bezstronność.

68.       Czy można zmienić arbitra?

Tak.

69.       Kiedy można zmienić arbitra?

W wypadku jego śmierci, ustąpienia, wyłączenia, odwołania przez strony lub Radę Arbitrażową, a także w razie odmowy lub niemożności zawarcia umowy z arbitrem.

70.       Kim są arbitrzy domenowi?

Arbitrzy, wyspecjalizowani w sprawach nazwy domen internetowych.

71.       Jak są ustalane honoraria arbitrów?

Mogą być ustalane według wartości przedmiotu sporu, albo według stawek godzinowych, w zależności od umowy lub regulaminu sądu. Arbitrom przysługuje także zwrot wydatków poniesionych na noclegi i podróże.

72.       Z ilu osób składa się zespół orzekający?

Jeśli strony nie postanowiły inaczej, orzeka trzech arbitrów. Skład zespołu może też być jednoosobowy lub liczniejszy, najczęściej nieparzysty. Parzysty skład arbitrów, np. dwu, zdarza się w niektórych instytucjach amerykańskich albo w arbitrażu morskim.

Międzynarodowe

73.       Jaki jest wkład polskiego arbitrażu w system arbitrażu międzynarodowego?

Na listach polskich sądów polubownych figurują arbitrzy zagraniczni i na odwrót. Sądy arbitrażowe zawierają dwustronne porozumienia o współpracy. Od 2000 r. w sprawach ICC występowało 30 polskich arbitrów, wielu uczestniczyło w postępowaniach ad hoc. Polska ma przedstawiciela w Międzynarodowym Sądzie Arbitrażowym przy ICC. Sąd Arbitrażowy przy KIG jest członkiem założycielem Międzynarodowej Federacji Instytucji Arbitrażu Handlowego (IFCAI), Międzynarodowej Rady Arbitrażu Handlowego (ICCA), członkiem Europejskiej Grupy Arbitrażowej Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC) w Paryżu oraz Komitetu Specjalnego przy Europejskiej Komisji Gospodarczej w Genewie.

74.       Co to jest ICC?

International Chamber of Commerce, inaczej Międzynarodowa Izba Handlowa (MIH). To pozarządowa organizacja tysięcy przedsiębiorstw i izb przemysłowo – handlowych z ponad 130-tu krajów. Reprezentuje interesy światowego biznesu wobec rządów i organizacji międzynarodowych. Zajmuje się m.in. międzynarodowym arbitrażem gospodarczym oraz ustalaniem reguł międzynarodowych transakcji handlowych.

75.       Czy polskie sądy arbitrażowe współpracują z zagranicznymi?

Tak. Sąd Arbitrażowy przy KIG zawarł przeszło 20 umów o współpracę, które przynoszą konkretne efekty. Wspólnie ze Szwajcarskim Stowarzyszeniem Arbitrażowym (ASA) prowadzi działalność wydawniczą. Wspólnie z ICAC w Kijowie promuje arbitraż sportowy i budowlany przygotowując arbitrów do sporów mogących powstać wokół Euro 2012.

76.       Jaki jest procent spraw międzynarodowych w polskim sadownictwie arbitrażowym?

Międzynarodowy charakter ma przynajmniej 20% spraw rozpatrywanych przez Sąd Arbitrażowy przy KIG.

77.       W jakim języku prowadzone są sprawy międzynarodowe?

Strony uzgadniają język postępowania. Dotyczy to również wszystkich dokumentów. Sąd Arbitrażowy przy KIG prowadzi sprawy w języku polskim, angielskim, francuskim, niemieckim lub rosyjskim.

78.       Jakie są najważniejsze umowy międzynarodowe regulujące arbitraż?

Protokół Genewski z 24.09.1923 o klauzulach arbitrażowych, Konwencja Genewska z 26.09.1927 o wykonywaniu obcych orzeczeń arbitrażowych, Konwencja nowojorska z 10.06.1958 o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych, Konwencja Europejska z 21.04.1961 o międzynarodowym arbitrażu handlowym, Konwencja Waszyngtońska z 18.03.1965 o rozstrzyganiu sporów inwestycyjnych między państwami i obywatelami innych państw.

79.       Według jakiego prawa są rozstrzygane spory między podmiotami z różnych państw?

Takiego, jakie zostanie wybrane przez strony. Uznanie wyroku lub stwierdzenie jego wykonalności odbywa się w kraju wykonania wyroku.

80.       Co to jest UNCITRAL?

United Nations Commission of International Trade Law – Komisja Narodów Zjednoczonych ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego z siedzibą w Wiedniu.

81.       Co to jest Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL?

Uchwalony w 1976 roku modelowy regulamin arbitrażowy, pomocny przy rozstrzyganiu sporów arbitrażowych ad hoc.

82.       Co to jest UNCITRAL Model Law i co trzeba o niej wiedzieć?

Ustawa o międzynarodowym arbitrażu handlowym Model Law on International Commercial Arbitration – wzór ustawy, którą każde państwo członkowskie ONZ może uchwalić lub adoptować do swego systemu prawnego. Model Law uchwalono po to, aby ujednolicić postępowania arbitrażowe, aby nie różniły się one w państwach członkowskich ONZ.

83.       Co to jest Konwencja Nowojorska?

Uchwalona w 1958 roku dotyczy uznawania i wykonywania zagranicznych wyroków arbitrażowych. Dzięki niej wyrok może być wykonany w ok. 150 państwach na świecie.

84.       O czym mówi konwencja waszyngtońska?

Uchwalona w 1965 roku reguluje kwestie rozstrzygania sporów inwestycyjnych pomiędzy inwestorem a państwem przyjmującym inwestycje. Ratyfikowały ją lub podpisały dotąd 144 państwa. Polska nie podpisała, jako jedynie państwo europejskie.

85.       Co to jest Konwencja Genewska?

Uchwalona w 1961 roku konwencja o międzynarodowym arbitrażu handlowym, reguluje szczegółowe zasady postępowania np. w sprawach, w których strony nie uzgodniły prawa właściwego, albo miejsca postępowania.

86.       Ile jest międzynarodowych sądów polubownych i gdzie?

Liczy się kilkanaście instytucji na świecie. Nie więcej niż jedna w danym kraju. Na „mapie arbitrażowej świata” liczy się: Paryż, Londyn, Genewa, Praga, Warszawa, Kijów, Budapeszt, Wiedeń i Sztokholm, a dalej: Kair, Singapur, Kuala Lumpur, Hong Kong, Sydney, Waszyngton i Nowy Jork.

87.       Jakie są najbardziej znane międzynarodowe stałe sądy polubowne?

Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy przy Międzynarodowej Izbie Handlowej w Paryżu (ICC International Court of Arbitration), Centrum Mediacyjne i Arbitrażowe Światowej Organizacji Własności Intelektualnej w Genewie (World Intellectual Property Organization Arbitration and Mediation Center), Londyński Sąd Międzynarodowego Arbitrażu (London Court of International Arbitration), Niemiecka Organizacja ds. Arbitrażu (Deutsche Institution für Schiedsgerichtsbarkeit), Instytut Międzynarodowego Arbitrażu przy Sztokholmskiej Izbie Handlowej (Arbitration Institut at the Stockholm Chamber of Commerce), Sąd Międzynarodowego Arbitrażu Handlowego (Международный коммерческий арбитражный суд) w Kijowie, Sąd Arbitrażowy przy Izbie Gospodarczej i Rolniczej w Pradze oraz Sąd Arbitrażowy przy KIG w Warszawie.

Międzynarodowy Arbitraż, Mediacja, ADR - mec. Piotr Nowaczyk 

Piotr Nowaczyk|Arbitraż